Znaleźli żołnierzy "Burego"

– Podczas konferencji przedstawiciele Fundacji Niezłomni im. Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki” przekażą rodzinie wyniki identyfikacyjne porównawczych badań genetycznych DNA – zapowiada Wojciech Łuczak, prezes zarządu Fundacji. – Przedstawione zostaną również wyniki prac ekshumacyjnych, antropologicznych oraz historycznych wraz z prezentacją części wydobytych z miejsca pochówku przedmiotów – dodaje.

Wszystkie prace zostały przeprowadzone przez Fundację Niezłomni. – Jako pierwsza organizacja pozarządowa przeszliśmy cały proces, od poszukiwań do identyfikacji, w perspektywie mamy jeszcze uroczysty pogrzeb – podkreśla Łuczak. – Przebadaliśmy te szczątki, które ekshumowaliśmy, i mamy wyniki z laboratorium potwierdzające tożsamość, którą chcemy przekazać. Zrobiliśmy to profesjonalnie przez certyfikowane laboratorium, można to przeprowadzić bez żadnego pośpiechu, taki jest tryb i tempo identyfikacyjne – dodaje.

Podczas prac ekshumacyjnych w październiku pod wsią Gajrowskie na Mazurach odnaleziono szczątki dziewięciu żołnierzy. W tym miejscu żołnierze III Brygady Wileńskiej NZW dowodzonej przez kpt. Romualda Rajsa ps. „Bury” stoczyli 16 lutego 1946 r. bitwę z oddziałami NKWD-MO-UB.

Szczątki znajdowały się w dwóch jamach grobowych. Odnaleziono przy nich metalowe orzełki, guziki i inne elementy wojskowego wyposażenia. Jak również medalik z wizerunkiem Matki Bożej Kodeńskiej i kryształowy wisiorek w kształcie serca, skrywający różaniec.

Z wstępnej analizy antropologicznej wynika, że byli to mężczyźni w wieku 20-25 lat, ale jeden z nich był o kilkanaście lat starszy. Część czaszek miała ślady przestrzeleń.

– Będziemy poszukiwać w tej okolicy kolejnych miejsc, w których zostali pochowani polegli. Po zakończeniu prac ekshumacyjnych i identyfikacyjnych planujemy zorganizowanie uroczystego pogrzebu odnalezionych Żołnierzy Wyklętych – zapowiadał wówczas Łuczak.

Fundacja zaapelowała po ekshumacji o zgłaszanie się rodzin żołnierzy III Wileńskiej Brygady NZW, którzy mogli zginąć podczas tej bitwy. Uzyskany w ten sposób materiał był pomocny przy identyfikacjach.

Bitwa pod Gajrowskimi była największą stoczoną na Mazurach przez podziemie niepodległościowe. Oddział „Burego”, liczący ok. 120 osób, wpadł w obławę sił NKWD i UB, w skład których wchodziło 1,5 tys. funkcjonariuszy. Historycy oceniają, że zginęło wówczas od kilkunastu do 24 żołnierzy NZW, w tym 2 oficerów: por. Jan Boguszewski „Bitny” i por. Włodzimierz Jurasow „Wiarus”, a także sierż. Józef Kupiec „Ryszard”. Wymieniane są jedynie pseudonimy kilku zabitych. Po bitwie Brygada Wileńska uległa rozproszeniu.

W odnalezieniu tej mogiły pomocne były relacje składane przez Stefanię Gazdę, która uczestniczyła w pochówku żołnierzy. Włożyła do mogiły butelkę z obrazkiem św. Teresy, która została odnaleziona podczas ekshumacji. Dwadzieścia lat temu środowisko kombatantów ufundowało w tym miejscu pomnik.

Konferencja prasowa Fundacji odbędzie się w Muzeum Powstania Warszawskiego.